Dossier
Vaste rijpaden in de akkerbouw
Diverse akkerbouwers zijn overgestapt naar een teeltsysteem waarbij slechts een beperkt deel van de oppervlakte wordt bereden. Door de ontwikkeling van navigatiesystemen is het mogelijk om gebruik te maken van vaste rijpaden.

Als u zich afvraagt of rijpadenteelt aantrekkelijk is voor uw bedrijf dan helpt dit Biokennisbericht u om een afweging te maken. Verder vindt u aandachtspunten bij introductie en uitvoering van rijpadenteelt.
Waarom rijpadenteelt?
Uit onderzoek en ervaring blijkt dat rijpadenteelt een positief effect heeft. Bij permanente rijpaden (gewasverzorging, oogst en grondbewerking) kan volgens diverse internationale onderzoeken een meeropbrengst van ruim 10% worden verwacht. In een onderzoek bij seizoensgebonden rijpaden in biologische landbouw (oogst en grondbewerking niet op rijpaden) zijn ook diverse voordelen aangetoond. Er is meer mineralisatie, minder emissie van klimaatgas, betere waterhuishouding, minder onkruid in biologische systemen en de bodem is eerder bewerkbaar. Voor sommige gewassen is een meeropbrengst vastgesteld. Rijpaden hebben voordelen die zeker voor de biologische teelt zwaar meetellen. Zo is het over het algemeen wat eenvoudiger om de grond goed vlak te krijgen en is mechanische onkruidbestrijding mede daardoor beter af te stellen. Het zaaibed dat ontstaat is vaak wat homogener waardoor nauwkeuriger zaaien mogelijk is met een homogenere opkomst als gevolg.
In de praktijk
Voor het goed kunnen uitvoeren van rijpadenteelt is automatische besturing met RTK GPS eigenlijk een vereiste. Alleen dit systeem garandeert een minimale precisie en zorgt er ook voor dat rijpaden jaar in jaar uit op dezelfde plek gelegd kunnen worden.
De overstap naar rijpaden vraagt meerdere aanpassingen aan het machinepark. Kiezen voor rijpaden betekent ook kiezen voor één of meer standaard werkbreedtes. Grondbewerking moet breed genoeg zijn en over de rijsporen vallen. Elementen en wielen van bijvoorbeeld zaai- en plantmachines worden vaker herverdeeld. Vaak is aanschaf van eigen werktuigen nodig omdat systemen van loonwerkers niet meer in het gekozen rijpadensysteem vallen.
Kernpublicaties
- Haalbaarheid van RTK-GPS voor biologische tuinbouwbedrijven, bioKennisbericht Akkerbouw en Vollegrondsgroente (bioKennis bericht)
- Samen de schouders onder duurzaam bodembeheer (samenvatting rapport)
- Duurzaam bodembeheer in de Nederlandse landbouw (rapport)
- Perspectieven Rijpaden Bedrijfseconomische consequenties (poster)
- Ervaringen met een rijpadensysteem voor biologische teelt op grotere schaal (kort verslag)
- Verslag van een proef met variërende bodemdruk onder natte bodemomstandigheden (rapport)
- Inventarisatie van beschikbare techniek voor oogst en transport met lage bodemdruk (rapport)
- Inventarisatie van beschikbare techniek voor oogst en transport met lage bodemdruk (rapport)
Lopende projecten
Verwante publicaties
- Bodem is belangrijk voor de hele maatschappij (artikel Syscope)
- Duurzaam bodembeheer in de landbouw (brochure Wagenignen UR/Louis Bolk Instituut)
- Duurzaam bodembeheer in de Nederlandse landbouw (rapport Wagenignen UR/Louis Bolk Instituut)
- Betere bodemkwaliteit door rijpadensysteem (presentatie incl. resultaten meting broeikasgasemissies)
- Onderzoek preciese rijpadenteelt voor de biologische landbouw (presentatie)
- Niet kerende grondbewerking (NKG) (bioKennis bericht)
- Brede banden gaan er af voor rijpaden (artikel Boerderij)
- Biom nieuwsbrief nummer 2, (nieuwsbrief)
Wetenschappelijke engelstalige publicaties
- Soil, crop and emission responses to seasonal-controlled traffic in organic vegetable farming on loam soil (artikel in Soil and Tillage Research)
- Precise soil management as a tool to reduce CH4 and N2O emissions from agricultural soil - A preliminary study on grassland soils (rapport)
- Controlled Traffic Farming (boek Soil Engineering, hfd 8)
Contact
Derk van Balen,Wageningen University & Research, derk.vanbalen@wur.nl