Perspectief op duurzaamheid: de biologische landbouw bekeken

Er bestaat geen andere duurzaamheid dan integrale duurzaamheid. Dat geldt voor alle sectoren van onze samenleving en zeker voor de landbouw. De verschillende duurzaamheidsthema’s zijn in een agrarische bedrijfsvoering nauw met elkaar verweven. Soms kunnen maatregelen gunstig zijn voor meerdere doelen. Zo is een verbeterd beheer van de bodem (organische stof) goed voor klimaatdoelen (CO2 vastleggen en weerstand tegen klimaatverandering) en goed voor de bodemvruchtbaarheid. Soms zijn maatregelen niet even gunstig voor andere doelen. De vrije uitloop van dieren in de biologische landbouw is goed voor hun welzijn. Maar daardoor komen de dieren meer in aanraking met ziekteverwekkers, wat slecht is voor hun gezondheid. Daar is dan wel iets aan te doen, maar dat vergt weer aanpassingen in de gehele bedrijfsvoering. Zo is er een voortdurende wisselwerking tussen doelen en maatregelen. Het tegelijkertijd ontwikkelen van meer duurzaamheid op een veelvoud van thema’s vergt van de betrokken ondernemers visie, ambitie, creativiteit en uithoudingsvermogen. De betrokkenheid van onderzoeksinstellingen en de wisselwerking met andere belang-hebbenden bevordert het tot stand komen van de benodigde innovaties.

De International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) definieert vier beginselen (IFOAM, 2005) van waaruit de biologische landbouw groeit en zich ontwikkelt:

• Gezondheid: de gezondheid van individuen en gemeenschappen kan niet gescheiden worden van de gezondheid van ecosystemen. Een gezonde bodem levert gezonde gewassen die de gezondheid van dieren en mensen ondersteunen.
• Ecologie: de biologische productie moet onderdeel zijn van ecologische processen en kringlopen. Het welbevinden en het voeden van dieren en gewassen wordt bereikt door uit te gaan van hun natuurlijke plek in het ecosysteem.
• Billijkheid: gelijkwaardigheid, respect, rechtvaardigheid en rentmeesterschap in een gezamenlijke wereld, zowel van mensen onderling als in hun relatie tot andere levende wezens.
• Zorg: efficiëntie en productie mogen worden verhoogd, maar niet ten koste van gezondheid en welzijn. Vanwege ons beperkte begrip van ecosystemen en landbouw moeten we zorgvuldig handelen.

In Nederland heeft de biologische sector een eigen Ambitie- en Innovatieagenda opgesteld, die hierop gebaseerd is. Deze agenda wordt beheerd door Bioconnect, het kennisnetwerk voor de biologische landbouw.